Αυτές τις μέρες έβγαλα για ακόμη μία φορά από τη βιβλιοθήκη μου, το κλασσικό και θαυμάσιο μυθιστόρημα του Χέρμαν Μέλβιλ "ΜΟΜΠΙ ΝΤΙΚ ή Η ΦΑΛΑΙΝΑ". Το έχω σε δύο μεταφράσεις. Η πρώτη στις εκδόσεις Gutenberg είναι του Αθαν. Χριστοδούλου και θεωρείται η καλύτερη. Η δεύτερη των εκδόσεων "Κάκτος" είναι του Στεφ. Κόκκαλη που συνοδεύεται από 350 σελίδες με σχόλια, πολύ κατατοπιστικά. Αντιπαραβάλοντας τη μία μετάφραση με την άλλη, προσπαθώ να καταλάβω ποια είναι η καλύτερη. Ως γνωστόν όμως, οι καλές μεταφράσεις δεν είναι πιστές στο πρωτότυπο και οι πιστές δεν είναι καλές! Δεν μπορώ να βγάλω κάποιο ασφαλές συμπέρασμα, γιαυτό αποφάσισα να πειραματιστώ: θα δημοσιεύσω παρακάτω ένα μικρό απόσπασμα από το ΜΟΜΠΙ ΝΤΙΚ, πρώτα στην πρωτότυπη μορφή του, μετά σε μετάφραση του Χριστοδούλου και τέλος σε μετάφραση του Κόκκαλη.
Καλώ λοιπόν όλους Αγγλομαθείς να κάνουν έναν έλεγχο των γνώσεών τους στην Αγγλική γλώσσα, συγκρίνοντας τα δύο κείμενα.
Αρχίζουμε με το πρωτότυπο:
"Human madness is aftertimes a cunning and most feline thing. When you think it fled, it may have but become transfigured into some still subtler form. Ahab's full lunacy subsided not, but deepeningly contracted; like the unabated Hudson, when that noble Northman flows narrowly, but unfathomably through the Highland gorge. But, as in his narrow-flowing monomania, not one jot of Ahab's broad madness had been left behind; so in that broad madness, not one jot of his great naturalintellect had perished. That before living agent, now became the living instrument.
Τώρα η μετάφραση Χριστοδούλου:Η ανθρώπινη τρέλλα είναι συχνά πονηρό και πολύ ύπουλο πράγμα. Ενώ θαρρείς πως έχει εξαφανιστεί, το πιθανότερο είναι πως απλώς έχει αλλάξει μορφή, πως έχει πάρει κάποια άλλη,, ακόμα πιο αδιόρατη όψη. Το έβρος της τρέλλας του Αχαάβ δεν υποχώρησε καθόλου,
στένεψε μόνο, αποκτώντας έτσι μεγαλύτερο βάθος, όπως ο ποταμός Χάντσον που δε χάνει από τον όγκο του σταλιά, όσο αυτός ο επιβλητικός Σκανδιναβός κυλάει μέσα από το στενό αλλά βαθύτατο φαράγγι των Χάιλαντς. Αλλά, όπως μες στη μονομανία του, μες στη στενή ροή της, ούτε ένα γιώτα από το εύρος της τρέλλας του Αχαάβ δεν έμεινε πίσω, έτσι και, μες στο εύρος αυτής της τρέλλας , ούτε ένα γιώτα από τη μεγάλη και έμφυτη ευφυία του δεν θα χαθεί. Η ευφυία του αυτή, παράγοντας ζωής πιο μπροστά, είχε γίνει το ζωντανό όργανο τώρα."Ακολουθεί η μετάφραση του Κόκκαλη:
"Η ανθρώπινη τρέλλα είναι συχνά ένα πολύ ύπουλο πράγμα, που ξεγλυστράει σα γάτα. Εκεί που νομίζεις ότι έχει φύγει, αυτή μπορεί να έχει μόνο μεταλλαχτεί σε κάτι ακόμα πιο δύσκολο να το δεις. Η μεγάλη μανία του Άχαμπ δε σβήστηκε, μόνο μαζεύτηκε κι αποτραβήχτηκε πιο βαθιά, όπως ο Χάντσον, ο αστείρευτος ποταμός, που ξεκινά από το βορρά κυλώντας, μέσα από φαράγγια, στα οροπέδια σε κοίτη στενή αλλά αμέτρητη σε βάθος. Κι όπως έξω από τη στενάχωρη κοίτη της ψύχωσής του δεν έμεινε ούτε το παραμικρό ψ'ιχπυλο από την απέραντη τρέλλα του Άχαμπ, έτσι και μέσα σε κείνη την απέραντη τρέλλα του δεν έχασε ούτε ένα ψίχουλο από την έμφυτη ανώτερη νοημοσύνη του. Αυτό που πριν ήταν ένα φυσικό χάρισμα, έγινε τώρα το ζωντανό σύνεργο."
Λοιπόν Αγγλομαθείς μου, τι λέτε; Ποια μετάφραση ταιριάζει πιο πολύ στο πρωτότυπο;
